ဧရာဝတီတိုင်းမ်
ဇန်နဝါရီလ ၁၆ ရက်
၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းမှုနောက်ပိုင်း မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ယိုယွင်းလာတဲ့အခြေအနေဟာ ၂၀၂၂ ခုနှစ်အထိ အရှိန်မြှင့်လာခဲ့ပြီး လူဉီးရေ ၅၅ သန်းရှိသော မြန်မြန်ဆန်ဆန် ချွတ်ခြုံကျနေတဲ့တိုင်းပြည်မှာ အ ကြမ်းဖက်မှုတွေ တိုးလာစေခဲ့ပါတယ်။ အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီက တစ်နှစ်ပတ်လုံး စစ်မြေပြင်မှာ အင်အားဖြည့် တင်းကာ တရားဝင်မှုရရှိဖို့ ကြိုးပမ်းခဲ့ပေမယ့် မအောင်မြင်ခဲ့ပါဘူး။
နေပြည်တော်က ဗိုလ်ချုပ်ကြီးတွေအတွက် လက်ရှိတိုက်ပွဲတွေဟာ သူတို့ရှင်သန်ရေးအတွက်သာဖြစ်ပါ တယ်။ အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီက လုံခြုံရေးအတွက် ကြီးမားစွာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံခဲ့ပေမယ့် ရှေ့တန်းတိုက်ခိုက်ရေး တာဝန်အပ်နှင်းထားတဲ့ အရာရှိအများစုနဲ့ ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေရဲ့အခန်းကဏ္ဍက အလုပ်မဖြစ်ခဲ့ပါဘူး။
အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ထောင်နဲ့ချီတဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေဟာ ခုခံတော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေရဲ့ လက်ချက်နဲ့ သေဆုံးခဲ့ရပါတယ်။ မြန်မာစစ်တပ်ဟာ ဆုံးရှုံးခဲ့တဲ့ တပ်ဖွဲ့ဝင်တွေရဲ့နေရာမှာ ဖြည့်တင်းဖို့ ရုန်းကန် နေရပါတယ်။
စစ်အာဏာရှင်တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေကတော့ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ရဲ့ ဉီးဆောင်မှု အောက်မှာ တပ်ဖွဲ့ဝင်အရေအတွက်၊ အင်အားနဲ့ လက်နက်ခဲယမ်း တောင့်တင်းလာခဲ့ပါတယ်။ တော်လှန်ရေးတပ် ဖွဲ့တွေဟာ စစ်အုပ်ချုပ်ရေးကိုတွန်းလှန်ဖို့ တန်ဖိုးကြီးမားစွာ ပေးဆပ်ခဲ့ရပါတယ်။
၂၀၂၂ ခုနှစ် ဇူလိုင်လအတွင်း ဒီမိုကရေစီတက်ကြွလှုပ်ရှားသူနဲ့ စာရေးဆရာ ထင်ရှားသောခေါင်းဆောင် ကိုဂျင်မီနဲ့ NLD အမတ်ဟောင်း ကိုဖြိုးဇေယျာသော် အပါအဝင် တက်ကြွလှုပ်ရှားသူလေးဉီးကို ကြိုးပေးကွက်မျက် ခဲ့ပါတယ်။ အာဏာသိမ်းမှုဖန်တီးသူတွေကြောင့် ကျေးရွာတွေ၊ မြို့တွေအများအပြား ပျက်စီးခဲ့ပါတယ်။ မြန်မာနိုင် ငံရဲ့ ပိုင်နက်နယ်မြေအများစုဟာ စစ်ကောင်စီရဲ့ ထိန်းချုပ်မှုအောက်မှာ မရှိတော့ပါဘူး။
အာဏာသိမ်းမှုကြောင့် တိုင်းပြည်ရဲ့စီးပွားရေး ကျဆင်းခဲ့ပြီး ပြည်သူတွေဟာ ငွေကြေးဖောင်းပွမှုနဲ့ ကျပ် ငွေတန်ဖိုး ကျဆင်းမှုကြောင့် စားဝတ်နေရေး ရုန်းကန်နေရပါတယ်။ အာရှဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ်ရဲ့ အချက်အလက်တွေ အရ ၂၀၂၂ ခုနှစ်အတွင်း မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ငွေကြေးဖောင်းပွမှုက ၁၆ ရာခိုင်နှုန်းဝန်းကျင် ရှိခဲ့ပါတယ်။
နိုင်ငံတကာမှာ အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီဟာ သံတမန်ရေးနဲ့ စစ်ရေးထောက်ခံမှုရရှိဖို့ ရုရှားနဲ့တရုတ်နိုင်ငံ ကို မှီခိုနေရပါတယ်။ ရုရှားရဲ့ ယူကရိန်းကျူးကျော်စစ်ကြောင့် မော်စကိုနဲ့ နေပြည်တော်ကြား ဆက်ဆံရေးက ပေါင်းစပ်သွားခဲ့ပါတယ်။ မြန်မာစစ်ကောင်စီရဲ့ အထီးကျန်ဆန်မှုက အာဆီယံမှာ ကြီးမားလာနေပြီး အင်အားကြီး ဒေသတွင်းနိုင်ငံတွေက စစ်ကောင်စီကို ရှုတ်ချဖို့ ဝန်မလေးတော့ပါဘူး။
မအောင်မြင်တဲ့ အာဏာသိမ်းမှုကြောင့် အာဆီယံမှာ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ရပ်တည်ချက်နဲ့ အနာဂတ်နဲ့ပတ်သက် လို့ မလေးရှား၊ အင်ဒိုနီးရှား၊ ဖိလစ်ပိုင်၊ စင်ကာပူနဲ့ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံတွေက စိုးရိမ်မှုတွေ ရှိနေပါတယ်။ မင်း အောင်လှိုင်နဲ့ သူ့ရဲ့ အရေးပါတဲ့ဗိုလ်ချုပ်ကြီးတွေဟာ အာဆီယံက မြို့တော်ကြီးတွေမှာ လူသိပ်မသိပါဘူး။
ထိန်းသိမ်းခံနေရဆဲ NLD ခေါင်းဆောင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို စစ်ဘက်တရားရုံးတွေက ထောင် ဒဏ် ၃၃ နှစ် ချမှတ်ခဲ့ပါတယ်။ သမ္မတ ဉီးဝင်းမြင့်နဲ့ NLD အစိုးရရဲ့ အရေးပါတဲ့ပုဂ္ဂိုလ်တွေဟာလည်း ထောင်နဲ့ချီတဲ့ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေ၊ တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေနဲ့အတူ အကျဉ်းချခံနေရပါတယ်။
အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီရဲ့ လျှို့ဝှက်တရားစီရင်ရေးစနစ်ကြောင့် မည်သူမျှ မျှတတဲ့ တရားစီရင်မှုကို ရရှိ မှာမဟုတ်ပါဘူး။ ၂၀၂၂ ခုနှစ်အတွင်း စစ်ကောင်စီက စီးပွားရေးပညာရှင် ရှောင်တာနဲလ်၊ ဗြိတိန်သံအမတ်ဟောင်း ဗစ်ကီဘိုးမန်း၊ အနုပညာရှင် ထိန်လင်း၊ ဂျပန်နဲ့အမေရိကန်နိုင်ငံသားတွေ အပါအဝင် အကျဉ်းသားများစွာကို လွတ် ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် ပြုခဲ့ပါတယ်။
ကင်ဘာရာ၊ တိုကျို၊ လန်ဒန်နဲ့ ဝါရှင်တန်က စစ်ကောင်စီရဲ့ လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်ကို ကြိုဆိုခဲ့ပေမယ့် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို အာဏာရှိစေအောင် ထောက်ခံပေးခဲ့တဲ့ အနောက်တိုင်း ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံတွေကြား မြန် မာစစ်ကောင်စီဟာ မိတ်ဆွေမရှိတော့ပါဘူး။ အနောက်နိုင်ငံတွေက မူဝါဒချမှတ်သူတွေကြား မြန်မာအာဏာသိမ်း မှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး အမြင်တွေ မတူညီကြပါဘူး။
ထိုင်း၊ အိန္ဒိယ၊ တရုတ်၊ စင်ကာပူနဲ့ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွေက အာဏာသိမ်းမှုကြောင့် မခန့်မှန်းနိုင်တဲ့ အ ကျိုးဆက်တွေ နှစ်နဲ့ချီ ကြာမြင့်လာမှာကို စိုးရိမ်နေကြပါတယ်။ အာဏာသိမ်းတာ နှစ်နှစ်ပြည့်လာချိန်မှာ နိုင်ငံရေး နဲ့ စစ်ရေး ထိပ်တိုက်တွေ့ဆုံမှု နောက်တစ်ဆင့်ဟာ အရေးကြီးပါတယ်။ တရုတ်နဲ့ရုရှားက မြန်မာဘက်မှ ရပ်တည် သရွေ့ မြန်မာစစ်တပ်က ထွက်ပေါက်ရှိမယ်လို့ မင်းအောင်လှိုင်က ခန့်မှန်းပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်အတွင်း ပြောင်းလဲခဲ့တာကတော့ ပြည်ပနိုင်ငံတွေရဲ့ ကျယ်ပြန့်စွာ တုံ့ပြန်မှုတွေဖြစ်ပါတယ်။ အ နောက်နိုင်ငံတွေက ရုရှားကျူးကျော်စစ်ကို တွန်းလှန်နေတဲ့ ယူကရိန်းသို့ ပံ့ပိုးကူညီဖို့ဆန္ဒရှိတာကို ပြသခဲ့ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံက အခြေအနေက များစွာကွာခြားပြီး မြန်မာပြည်သူတွေကတော့ ကိုယ့်အားကိုယ်ကိုးပြီး စစ်ကောင်စီ ကို ခုခံနေရပါတယ်။
အာဏာသိမ်းမှုဆန့်ကျင်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေက စစ်ရေးလေ့ကျင့်မှု၊ လက်နက်ကိရိယာ၊ လူသားချင်းစာနာမှု အ ကူအညီလိုမျိုး ပိုမို ထောက်ပံ့ကြဖို့ တောင်းဆိုနေကြပါတယ်။ အာဏာသိမ်းမှုဆန့်ကျင်သူတွေက စစ်ကောင်စီရဲ့ ဂျက်တိုက်လေယာဉ်တွေကို ပစ်ချဖို့ လက်နက်တွေ၊ အခြားနည်းပညာအကူအညီတွေ အလိုရှိနေပါတယ်။
ဇန်နဝါရီလ ၁၅ ရက်က East Asia Forum ဝဘ်ဆိုဒ်မှာ ဆောင်းပါးရှင် Nicholas Farrelly ရေးသားထားတဲ့ No international-backed end in sight to the misery in Myanmar ကို ဆီလျော်အောင် ဘာသာပြန်ထားပါ တယ်။ ဆောင်းပါးရှင်ဟာ တက်စ်မေးနီးယားတက္ကသိုလ် လူမှုရေးသိပ္ပံဌာနရဲ့ ပါမောက္ခဖြစ်ပြီး ၂၀၁၅ ခုနှစ်မှ ၂၀၁၈ ခုနှစ်အထိ ANU Myanmar Research Center ရဲ့ ညွှန်ကြားရေးမှူး တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ကာ မြန်မာ့နိုင်ငံရေးကို နှစ် ၂၀ ကျော်ကြာ သုတေသနပြုခဲ့ပါတယ်။
