ဆောင်းပါးရှင် – ဒေါက်တာမိုးသစ်နေ
(ဧရာ၀တီတိုင်းမ်၊ ဩဂုတ်လ ၂၀ ရက်)
ကြုံတွေခဲ့ရတဲ့ အဖြစ်အပျက်တွေ၊ မြင်ကွင်းတွေ၊ ခံစားခဲ့ရဖူးတဲ့ အမှောင်မိုက်ဆုံး နေ့ရက်တွေကို ရင်ဆိုင်ခဲ့ကြရတဲ့သူတွေမှာ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိခိုက်မှုတွေ စိတ်ဒဏ်ရာ တွေ ရှိနေတတ်ကြပါတယ်။
စိတ်ဓာတ်ကျတယ် ဆိုတဲ့ ခံစားမှု ဖီလင်ကို လူတိုင်းနီးပါးကြုံ ဖူးကြမှာပါ။ အဲ့ဒီလိုမျိုး စိတ်ဓာတ်ကျနေတဲ့ အပြုအမှုအမျိုး အကြာကြီး ဖြစ်ပေါ်နေပြီဆိုရင် ငါ့မှာစိတ်ကျ ရောဂါများ ဖြစ်နေပြီလားလို့ တွေးလာတတ်ကြပါတယ်။
ခံစားတတ်တဲ့ အသိကို ပိုင်ဆိုင်ထားတဲ့ လူသားတိုင်း စိတ်ကျရောဂါ ဖြစ်နိုင်တာမို့ “မသန်မာလို့” “ရူးနေလို့” “ခံနိုင်ရည်မရှိလို့” ဆိုတာ မဟုတ်ပါဘူး။
အမြဲဝမ်းနည်းနေတယ်။ ကြိုက်လို့ ဝါသနာပါလို့ လုပ်နေကျအရာတွေလည်း မလုပ်နိုင် တော့ဘူး။ မလုပ်ချင်တော့ဘူး။ စိတ်လည်းမပါတော့ဘူး။ ပတ်ဝန်းကျင်ကို လည်း စိတ်ဝင်စားမှုလျော့ကျလာတယ်။ အဲ့ဒါတွေအပြင် နေ့စဉ်ပုံမှန် လုပ်နေတဲ့ အရာတွေမှာပါ အခက်အခဲ ကြုံလာပြီဆိုရင် စိတ်ကျရောဂါ စတင်နေပါပြီ။
စိတ်ကျရောဂါကြောင့် စားချင်စိတ်မရှိတာ၊ စားရင်လည်း လိုတာထက်ပိုပြီး အလွန် အကြူးစားနေမိတာမျိုးဖြစ်ပြီး အစားစားချင်စိတ်ကို ပြောင်းလဲသွားစေပါတယ်။ အားမရှိသလို့ ခံစားနေမိတာ။ အိပ်ရာဝင်တဲ့အခါမှာလည်း လုံးဝအိပ်မပျော်တဲ့ညတွေ ကြုံရသလို တစ်နေကုန် အိပ်ရာထဲကနေ မထနိုင်အောင် အိပ်နေမိတဲ့ အခါတွေလည်း ကြုံရနိုင်ပါတယ်။
တခုခုကို အလွန်အမင်းစိုးရိမ်တာ၊ သေးသေးမွှားမွှား ကိစ္စလေးတွေကအစ တွေးပူမိ နေတာတွေ ဖြစ်လာမယ်။ ဂနာမငြိမ်ဖြစ်လာပြီး ဒေါသထွက်လွယ်လာမယ်။ စိတ်အာရုံ နှစ်ပြီးလုပ်ရမယ့် စွမ်းရည်တွေ ပျောက်ဆုံး လျော့နည်းလာတာ။ မျှော်လင့်ချက် မရှိဘဲ ရှင်သန်နေရသလို ခံစားချက်တွေဝင်လာပြီး ဆုံးဖြတ်ရခက်တဲ့ အရာတွေပေါ်မှာ ဝေဝါးလာတာ။ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုပျောက်ဆုံးပြီး ငါအသုံးမဝင်တော့ဘူးလို့ ခံစားချက်တွေ၊ ကိုယ်ရှင်သန်နေရတဲ့အပေါ် အပြစ်ရှိသလိုခံစားနေရတာတွေ၊ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် ထိခိုက် အောင်လုပ်ချင်စိတ်တွေနဲ့ သေကြောင်းကြံ အဆုံးစီရင်ချင်စိတ်တွေအထိ ကြုံတွေ့ရ နိုင်ပါတယ်။
“Depressing is not a joke ” တဲ့
စိတ်ကျနေတာက ဟာသလုပ်စရာ လှောင်စရာ ရယ်စရာကိစ္စ လုံးဝ (လုံးဝ) မဟုတ်ပါဘူး။
စိတ်ကျရောဂါခံစားနေရသူက ပုံမှန်လူအတိုင်းပဲဝတ်စားနေထိုင်နေပါမယ်။ ရင်ထဲမှာ ခံစားနေရတဲ့ စိတ်ထဲမှာကြုံတွေ့နေရတဲ့ အခက်အခဲကို လူသိအောင် ဖော်ပြချင်မှ ဖော်ပြပါလိမ့်မယ်။ စိတ်ကျရောဂါပိုဆိုးလာလေလေ ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ်ဂရုစိုက်မှုတွေ တစ်ကိုယ်ရည်သန့်ရှင်းရေး နည်းပါးလာပါမယ်။ ခန္ဓာကိုယ်အလေးချိန် အချိန်တိုအတွင်း ပြောင်းလဲလာပါမယ်။ အဝလွန်ခြင်း၊ ပိန်ချုံးသွားခြင်း စတာတွေက စိတ်ကျရောဂါရဲ့ လက္ခဏာ တစ်ခုဆိုတာ ဂရုပြုရပါမယ်။
စိတ်ကျရောဂါလို့ပြောရင် အရွယ်ရောက်ပြီးသူတွေမှာပဲ ကြုံတွေ့ရတာမဟုတ်ပါဘူး။ ကလေးငယ်တွေ၊ ဆယ်ကျော်သက်တွေ၊ အဖိုးအဖွားတွေ အားလုံး ရင်ဆိုင်ရနိုင် ပါတယ်။ ယောကျာ်း၊ မိန်းမ Gender မရွေး အားလုံး အားလုံး ခံစားရနိုင်တယ်။
ဒါကြောင့် မိသားစုဝင်အားလုံးကို ဂရုစိုက်ပေးပါ။ ဖိအားတွေအများကြီး မပေးဘဲ လွတ်လပ် ခွင့်ပေးပါ။ နည်းလမ်းမှန်မှန်လေးချစ်ပေးကြပါလို့ တိုက်တွန်းချင်ပါတယ်။
စိတ်ကျရောဂါရဲ့အဆိုးရွားဆုံး အခြေအနေဟာ သေကြောင်းကြံအဆုံးစီရင်ခြင်း ဖြစ်တာမို့ ပေါ့ဆလို့လုံးဝ မရတဲ့ ကျန်းမာရေးပြသနာလို့ ဆိုချင်ပါတယ်။
လူသားများ သေဆုံးရခြင်းရဲ့ အကြောင်းရင်းတွေထဲမှာ မိမိကိုယ်ကို သတ်သေခြင်းဟာ နံပါတ် ၁၃ မှာရှိနေတယ်လို့ ကမ္ဘာ့ကျန်းမာရေးအဖွဲ့ က ခန့်မှန်းထားပါတယ်။ တစ်နှစ်မှာ လူပေါင်း ၁ သန်းခန့်လောက် မိမိကိုယ်ကို သတ်သေကြပါတယ်။
အမျိုးသားတွေဟာ အမျိုးသမီးတွေထက် မိမိကိုယ်ကို သတ်သေနှုန်း ပိုများပြီး တကမ္ဘာလုံး အတိုင်းအတာဖြင့် ကြည့်မယ်ဆိုပါက အမျိုးသားတွေဟာ အမျိုးသမီး များထက် သုံးဆကနေ လေးဆအထိ မိမိကိုယ်ကို သတ်သေနှုန်း ပိုများပါတယ်။ တကမ္ဘာလုံးတွင် သေတဲ့အထိ မဖြစ်ခဲ့တဲ့ မိမိကိုယ်ကို သတ်သေရန် ကြိုးစားမှုပေါင်းဟာ တစ်နှစ်ကို ၁၀ သန်းမှ သန်း ၂၀ အထိ ရှိတယ်လို့ ခန့်မှန်းထားပါတယ်။
စိတ်ကျဝေဒနာ ခံစားနေရပြီလို့ ထင်မှတ်နေရင် ကိုယ်ခံစားနေရတာတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ယုံကြည်ရတဲ့သူကိုရင်ဖွင့်ပါ။ ကိုယ့်ကိုဂရုတစိုက် ရှိပေးတဲ့သူနဲ့ စကားပြော တိုင်ပင် ခြင်းက ဖိအားတွေကို အမှန်တကယ်လျော့ကျစေပါတယ်။ စိတ်နဲ့ပတ်သက်တဲ့ ခံစားမှုတွေ ပိုပြီးသက်သာစေဖို့ ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်တွေရဲ့ အကူအညီယူပါ။ စိတ်ကျန်း မာရေး ဆရာဝန်နဲ့ တွေ့ဆုံတာဟာ ရှက်စရာ မဟုတ်ပါဘူး။
ကိုယ်ကြိုက်နှစ်သက်တဲ့ အရာလေးတွေကို များများလုပ်ပါ။ ကိုယ့်ကိုယ်ကို စိတ်ချမ်းသာ စေဖို့ ကြိုးစားနေထိုင်ကြည့်ပါ။ မိသားစု၊ ချစ်သူ၊ သူငယ်ချင်းတွေ စတဲ့ ခင်မင်ရင်နှီး ချစ်ခင်ရသူတွေနဲ့ အမြဲဆက်သွယ်ပါ။ စကားပြောပါ။ စာပို့ပါ။ ကိုယ်ကြိုက်နှစ်တယ်လို့ မှတ်ယူထားတဲ့ အားကစားတစ်ခုခုကို စွဲစွဲမြဲမြဲလုပ်ပါ။ တရားထိုင်တာ တရားမှတ်တာမျိုး လုပ်ပါ။
ယောဂ၊ ဇွန်းဘား၊ ထိုက်ချိ၊ အေရိုးဗစ် တို့လို လှုပ်ရှားမှုပါတဲ့ လေ့ကျင့်ခန်းတွေကိုလည်း လုပ်စေလိုပါတယ်။ အချိန်မှန်မှန်စား အချိန်မှန်မှန်အိပ်တဲ့ အမူအကျင့်မျိုးရဖို့ ကြိုးစား ကြည့်ရပါမယ်။ သေကြောင်းကြံအဆုံးစီရင်ချင်စိတ်တွေ ဖြစ်လာရင် ယုံကြည်ရဆုံးသူ နဲ့ ဆရာဝန်တွေကို ဆက်သွယ်အကူအညီတောင်းပြီး မဖြစ်မနေကုသပါ။
စိတ်ကျရောဂါကို ကုသရာမှာ တိုင်ပင်ဆွေးနွေးစကားပြောပေးတဲ့နည်းလမ်း အပြင် သောက်ဆေးညွှန်ကုသတဲ့နည်းလမ်းဆိုပြီး နှစ်မျိုးရှိပါတယ်။ စိတ်ကျရောဂါဟာ ကုသလို့ ရတာကြောင့် တတ်ကျွမ်းနားလည်တဲ့ စိတ်ရောဂါ အထူးကုဆရာဝန်တွေကို ရင်ဖွင့် တိုင်ပင် ပြီး ကုသမှုခံယူရင် ရောဂါအခြေအနေတိုး တက်ကောင်းမွန်လာမှာပါ။
#စိတ်ကျခြင်းကြောင့်အိပ်မပျော်ခြင်း
ညဘက်တွေဆို အိပ်မပျော်ဘူး။ မနက်တွေမှာ အစောကြီး နိုးနိုးနေမယ်။ ကောင်းကောင်း အနားမရလို့ စိတ်တို စိတ်ဆတ်နေတယ်။ နေ့ဘက်တွေဆိုရင် ပင်ပန်းနုံးချိပြီး အိပ်ချင်နေတယ်။ ညဘက်အိပ်မပျော်ဖြစ်မှာကိုလည်း တွေးပြီး စိုးရိမ်နေတယ်။ ဒါတွေဟာ အခုကာလမှာ စိတ်ကျတဲဝေဒနာခံစားနေရတဲ့ လူအများစုကြုံနေရတဲ့ ပြသနာ နဲ့ လက္ခဏာတွေပါပဲ။
စိတ်ဖိစီးမှုများတဲ့အခါ အတွေးပေါင်းများစွာနဲ့ အိပ်မပျော်ဖြစ်တတ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် စိတ်ကို ရှင်းလင်းအောင်လုပ် အတွေးတွေကို မေ့ပြီးအိပ်ဖို့ကြိုးစားရပါမယ်။ ပြောရတာ လွယ်ပေမယ့် လုပ်ဆောင်ဖို့ခက်တာကြောင့် သတိကပ်ပြီး ဂရုတစိုက် လုပ်ဆောင်ပေး ရပါမယ်။
ကိုယ်ရဲ့ နေထိုင်ပြုမူတဲ့ အမူအကျင့်တွေဟာလည်း အိပ်ရခက်စေပါတယ်။ နေ့ဘက် အိပ်ခြင်းကြောင်း ညအိပ်ရခက်တာ၊ အိပ်ခါနီးလေ့ကျင့်ခန်းလုပ်တာ၊ အရည်အများကြီး သောက်တာ၊ အစာအများကြီးစားတာ၊ တီဗီကြည့်ဖုန်းသုံးတာ၊ ကွန်ပျူတာသုံးတာ တွေကြောင့်လည်း ညဘက်အိပ်ရခက်ပါတယ်။ ဒါကို သတိပြု ဆင်ခြင်ကြစေလိုပါတယ်။
နေ့ည အချိန်မတူတဲ့ ကမ္ဘာ့နေရာတွေခရီးသွားတဲ့အခါ (Jet lag) ၊ နေ့ဆိုင်း ညဆိုင်း အလုပ်များပြောင်းလဲလုပ်ကိုင်ရတဲ့အခါ၊ အသက်အရွယ်ရလာတဲ့အခါ၊ အိုမင်းလာတဲ့ အခါတွေမှာလည်း အိပ်မပျော် ခြင်း ကို ကြုံတွေ့ရပါတယ်။
ကော်ဖီ၊ လက်ဖက်ရည်၊ အရက်၊ ဆေးလိပ် စတာတွေကလည်း အိပ်မပျော်စေတဲ့ အကြောင်းရင်းကို ဖြစ်စေပါတယ်။
ပုံမှန်အိပ်ပျော်ဖို့အတွက် အိပ်ခါနီး ရေနွေးနွေးနဲ့ချိုးပေးတာ၊ မွှေးရနံ့ပါတဲ့ရနံ့ကုထုံးတွေ သုံးပြီးအိပ်စက်တာ၊ အိပ်ယာခင်းအသစ်ပြောင်းလဲတာ အပါအဝင် သဘာဝအိပ်ဆေး Melatonin အသုံးပြုပေးတာတွေ လုပ်ပေးလို့ရပါတယ်။ ဒီထက်ပိုပြီး အိပ်ရခက်ခဲလာပြီ ဆိုရင်တော့ စိတ်ကျန်းမာရေးဆရာဝန်နဲ့ တိုင်ပင်းဆွေးနွေးပြီး အဖြေရှာကုသရမှာဖြစ် ပါတယ်။
Ayeyarwaddy Times စာဖတ်ပရိသတ်တွေလည်း စိတ်ကျန်းမာခြင်း ကိုယ်ချမ်းသာခြင်းနဲ့ ပြည့်စုံပြီး ကောင်းမွန်တဲ့ အိပ်စက်ခြင်းကို ရရှိနိုင်ပါစေလို့ ဆုတောင်းမေတ္တာ မျှဝေလိုက်ပါတယ်။
နောက်တစ်ပတ်မှာတော့ အစာကြေမလွယ်၊ လေထိုးလေအောင့် ကျန်းမာရေးပြသနာတွေ ကို ဖော်ပြပေးမှာဖြစ်တာကြောင့် စောင့်မျှော် ဖတ်ရှုဖို့ တိုက်တွန်းလိုက်ပါတယ်။
#ကျန်းမာရေးအသိပညာပေးကဏ္ဍ #ပဋိပက္ခကာလအတွင်းရှင်သန်နေထိုင်ခြင်း #ဆောင်းပါး #စိတ်ကျရောဂါကိုအခြေခံ #စိတ်ဒဏ်ရာမှလွန်မြောက်စေဖို့ #Ayeyarwaddy_Times
(စစ်အာဏာသိမ်းမှုကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံ၌ဖြစ်ပေါ်နေသည့် ပဋိပက္ခကာလအတွင်း ပြည်သူများ ကျန်းမာစွာရှင်သန်နေထိုင်နိုင်ရေးအတွက် “ပဋိပက္ခကာလအတွင်း ရှင်သန် နေထိုင်ခြင်း” (ကျန်းမာရေးအသိပညာပေးအစီအစဉ်) ကို ဧရာ၀တီတိုင်းမ် သတင်းဌာန အနေဖြင့် အပတ်စဉ် တနင်္ဂနွေနေ့နှင့် ဗုဒ္ဓဟူးနေ့တိုင်းတင်ဆက်သွားမည် ဖြစ်ပါ၍ စောင့်မျှော်ကြည့်ရှုကာ ကျန်းမာရေးအသိပညာများရယူနိုင်ပါကြောင်း သတင်း ကောင်းပါး အပ်ပါသည်။)
